[پرسش حذف شد]  

خير
سپرده‌گذار موظف نيست كه بداند بانك چه مي‌كند
خصوصاً اين‌كه بانك در بلد اسلامي تأسيس شده
اين فتواي مقام معظم رهبري‌ست:

اگر سپرده‌گذاري در بانك به اين صورت باشد كه سپرده‌گذار همه اختيارات را به بانك داده باشد، حتّي انتخاب نوع فعاليت و تعيين سهم سپرده‌گذار از سود هم به عنوان وكالت در اختيار بانك باشد، اين سپرده‌گذاري و سود حاصل از به كارگيري پول در معامله حلال شرعي، اشكال ندارد و جهل صاحب مال به سهم خود در زمان سپرده‌گذاري ضرري به صحت آن نمي‌زند (اجوبة الاستفتائات، سؤال 1925)

و اين هم فتواي آقاي مكارم:

چنانچه آيين‌نامه بانكي مربوط به عقود شرعيه، عمل بشود، حلال است و اگر مسئولان بگويند عمل مي‌كنيم و دليلي بر خلاف آن نباشد، كافي است (استفتائات، ج 1، سؤال 1379)

پس قول مسئولين نظام يا مسئولين بانك كفايت مي‌كند
و نيازي به تحقيق بيشتر نيست

اصلاً موضوعات تخصصي اين‌طور است
مثالي عرض مي‌كنم
دكتر مي‌گويد:
روزي يك عدد قرص كلسيم بخور
به شرط اين‌كه حاوي منيزيم نباشد
منظور دكتر از اين عبارت چيست؟
آيا منظورش اين است كه شما برويد و قرص كلسيم را وارسي كنيد
آزمايش
و شخصاً يقين كنيد در آن منيزيم وجود ندارد؟
يا وقتي به داروخانه مراجعه مي‌كنيد
مي‌پرسيد از متصدّي
راه ديگري هم نداريد
و او مي‌گويد اين يكي ندارد
و شما چاره‌اي جز اعتماد داريد؟
كه البته مي‌دانيد معمولاً مسئول داروخانه دروغ نمي‌گويد
و ما در جامه اسلامي مأمور به حُسن‌ظن در امور عرفي هستيم
و زندگي اصلاً به بن‌بست مي‌رسد اگر مردم را دعوت به بي‌اعتمادي نماييم
كه همه‌ چيز را شخصاً تحقيق كنند
گوشت را كه ذبح شرعي باشد
مرغ را كه هورموني نباشد
پنير را كه مايه آن از معده خوك نباشد
آدامس را كه روغن آن از خارج نيامده باشد
روغن مايع را كه پالم نداشته باشد
شير و ماست را كه فلان ماده مصنوعي شيرخشك در آن داخل نشده باشد
چه و چه
آيا مردم عادي
در اين شرايط مي‌توانند زندگي نمايند؟
يا تمام اين بررسي‌ها بر عهده نظام اسلامي‌ست
و اگر نظام اعلام كرد بررسي كرده
و مسائل شرعي رعايت شده
مردم اعتماد مي‌كنند
بانك هم در همين مقوله است
نظام اسلامي همچنان اعلام مي‌نمايد كه عقود بانك‌ها شرعي‌ست
و از مجتهدين در شوراي پول و اعتبار حضور دارند
و اين براي مردم كافيست
كه تكليف شرعي آن‌ها درست شود

اما نسبت به خواص
البته كه آنان بايد طراحي نمايند
بانكي كه در عمق آن ربا نباشد
تا مردم را از وضعيت «اكل ميته» خارج نمايند!

مراقب باشيم بحث‌ها با هم مخلوط نشوند
حضرت امير (ع) بحث اموال عمومي و بيت‌المال را طرح كردند
جايي كه اختلاس بوده
و از بيت‌المال به صورت عدواني دزدي شده
بر اساس قوميّت و نسبت خانوادگي با خليفه تقسيم شده
ضمن اين‌كه بايد فهم روايات را
و استخراج حكم از آن‌ها را
به مجتهد واگذاريم
زيرا اوست كه عام و خاص را
مطلق و مقيد را
ناسخ و منسوخ را
اصول تعادل و تراجيح را
مي‌داند و در كشف حكم به كار مي‌گيرد
او حتماً اين روايت را هم ديده
كه به چنان فتوايي رسيده

مراجع اگر مي‌گويند «ظاهر اين است»
قبلاً خودشان به حجيّت ظواهر معتقد شده‌اند
همين ظاهر را حجّت مي‌دانند
و حكم شرعي را همين حكم ظاهري
نه واقعي

حالا ببينيد كداميك «من عِندي» مطلب اضافه كرده است
بنده كه عرض مي‌كنم مراجع مي‌گويند مانعي ندارد
پس ندارد
يا شما
كه مي‌فرماييد اگر چه مراجع مي‌گويند بلامانع
چون خودم شبهه دارم
پس حكم مي‌كنم به احتياط!

البته احتياط خوب است
احتياط براي كه كسي كه بتواند
چنين فردي اصلاً نيازي به تقليد هم ندارد
مرجع هم نمي‌خواهد
مي‌دانيد كه ما سراغ تقليد رفته‌ايم كه از احتياط خلاص شويم
و گرنه تكليف شرعي هر انساني از سه وضعيت خارج نيست:
اجتهاد، احتياط، تقليد
كسي كه احتياط بتواند، تقليد نمي‌كند
اما احتياط دشوار است
و محال عادي‌ست
مردم نمي‌توانند يعني
عموم آن‌ها
مردم سراغ تقليد رفته‌اند كه احتياط نكنند
وقتي مرجع مي‌گويد حلال
مردم حلال فرض مي‌كنند
و اين درست است

با خبر كردن مردم جريان‌سازي كردن آيا خوب است؟
اين را بايد بيشتر بررسي كرد
آيا ايجاد هول و ولا در بين افرادي
كه تأثيري در اتفاق بعدي ندارند
يعني آن‌ها نيستند كه قرار است بانك را اصلاح نمايند
نمي‌دانم
شايد از اين بابت كه ايجاد مطالبه كند خوب باشد
فشار بياورد به مسئولين امر
اما اگر فشار بياورد به زندگي آحاد افراد
و مردم را نسبت به دين سرخورده نمايد
اين را نمي‌دانم صحيح باشد يا خير
طوري شود كه طرف
از حداقل‌هاي زيست شرعي باز بماند
كه بعدش دست بردارد
بگويد اگر دين با اساس نفس كشيدن من هم مشكل دارد
اصلاً نخواستم
بي‌ديني كه منطقي‌تر و عاقلانه‌تر است
آن‌هم جايي كه متوّليان دينش مي‌گويند مشكلي ندارد
ولي مبلّغانش مي‌گويند: ما مي‌فهميم كه دارد!

نياز به بررسي بيشتر دارد به گمانم
در حقيقت يك نقشه راه است
كه براي رسيدن به بانكداري اسلامي
آيا بايد مردم را به خيابان بكشيم و راهپيمايي راه بياندازيم
يا مي‌شود دوستانه ماجرا را حل كرد
به طريقي علمي‌تر و وزين‌تر
نهادهاي پژوهشي را درگير كرد، نه مردم را

اما همه اين گفت‌وگوها
نافي وظيفه نخبگان و خواصّ عرض كردم كه نيست
و بانك‌داريِ تماماً اسلامي بايد طراحي شود
و اگر در اين مسأله كوتاهي نمايند
بزرگان ما
مسئول هستند و بايد جواب بدهند!

محتاج دعاي خير حضرتعالي هستم
در پناه خدا

[ادامه دارد...]