درس علوم است
سه حالت جامد و مايع و گاز
داشتيم تمرين مي‌كرديم
آخر سال تحصيلي‌ست و وقت امتحانات
تا خوووب ياد بگيرد:
- مايع چيست؟
ماده‌اي كه تغيير شكل مي‌دهد و شكل ظرف را به خود مي‌گيرد
- جامد؟
شكل مخصوص به خود دارد و شكل ظرف را به خود نمي‌گيرد
- ژله جامد است يا مايع؟
چرا پرسيدم؟!
گاهي از اين بازي‌ها مي‌كنم با بچه‌ها
چيزهايي كه نمي‌دانند
و نخوانده‌اند
و تصوّرش را هم نمي‌كنند
سؤالات غيرعادي
چرا؟!
دو هدف را دنبال مي‌كنم:
نخست اين‌كه بفهمند هنوز خيلي چيزها هست كه نمي‌دانند
غرور سواد نگيردشان
ديگر اين‌كه به فكر بيافتند
اين‌كه همه چيز به همين سادگي نيست
و دشواري در پشت هر گزاره علمي يافت مي‌شود
شايد يك هدف سومي هم در پشت سؤالاتم باشد
كه اميدوارم نباشد
اين‌كه ثابت كنم بيشتر از آن‌ها مي‌دانم!
«اول مايع است و بعد جامد مي‌شود»
- منظورم ژله‌اي است كه كامل شده
خب، جامد است
- اگر جامد است پس چرا تغيير شكل مي‌دهد و شكل ظرف را هم به خود مي‌گيرد؟!*
خب، پس مايع است
- مايع است؟ يعني مثل آب مي‌ماند؟!
خب، پس هم جامد است و هم مايع است!
- يعني مي‌گويي موادي داريم كه هم جامد هستند و هم مايع؟!
آره ديگه، هم جامد است و هم مايع!
داشتن سؤال خوب است
اين‌كه در ذهن آدم چيزهايي باشد كه پاسخش را نداند
كه تلاش كند روزي بيايد
و مطلق‌انگار نبودن هم خوب است
فكر نكند همه‌چيز يا اين است يا آن
اين‌كه مرز مشخصي بين واقعيت‌ها هست
در حالي‌كه نيست
انسان بايد بداند كه نيست
اگر مايع داريم و جامد
چيزي بينابين هم حتماً فرض تحقق دارد
بلكه اصلاً وجود دارد
نه يك وضعيت
كه وضعيت‌هايي از ماده كه طيفي از جامد تا مايع‌اند
بين هر دو حالت،
حتماً حالت سومي فرض دارد
همه اين دستاوردها را مي‌توان گهگاه با يك سؤال از كودك تأمين نمود
اين‌كه فكرش ورز داده شود
ورزش كند يعني! :)
امام علي(ع): «لا عِبادَةَ كَالتَّفكُّرِ في صَنْعةِ اللهِ عزّوَجلّ» (امالي طوسي، ص146)
هيچ عبادتي مانند انديشيدن در صنع (خلق) خداي عزوجل نيست.
* توضيح اين‌كه:
ژله‌هايي كه ما در خانه مي‌سازيم
كمي آب بيشتر مي‌ريزيم و كمي شل‌تر از ژله‌هاي مرسوم است
خيلي سفت و سخت نيست
بچه‌ها اين طور بيشتر دوست دارند! :)
