سلسله‌مراتب در تشكيلات پاپاسي

خيلي‌ها هنوز در حوزه نمي‌فهمند. اندكي البته مي‌فهمند. ما در حوزه علميه چالش عجيبي از نظر تشكيلات داريم. آراء به شدّت مختلف است و از نظر تاريخي، ارتباط حوزه با حكومت و حاكميت هنوز حل نشده است. قرن‌ها در كش و قوس بوده و هنوز هم. امروز هم تكليف روشن نيست و بعضي ساز مخالفت مي‌زنند و بعضي موافقت. آن‌هايي كه نظام اسلامي را هم مثل سلاطين گذشته مي‌بينند اصرار بر استقلال حوزه دارند، فكر مي‌كنند اگر اين نظام هم ساقط شود، نظام انقلابي، جمهوري اسلامي،‌ تكليف حوزه چه مي‌شود؟! اين‌ها نگران بقاي حوزه هستند، فارغ از بقاي انقلاب. اين افراد نمي‌دانند كه اگر انقلاب برود، تا قرن‌ها حوزه‌اي در كار نخواهد بود. نخواهند گذاشت كه بماند. غرب وحشي كه امروز قدرت حوزه را فهميده، دشمني كه دانسته حوزه مي‌تواند يك حكومت تأسيس كند، تا قدرت داشته باشد اجازه از زمين برخاستن حوزه را نمي‌دهد. قرن‌ها حرفي و كلامي از حوزه علميه نخواهد بود. خب، خيلي‌ها در حوزه هستند كه هنوز اين را نمي‌فهمند، هر چند كه امام راحل (ره) در منشور روحانيت و وصيت‌نامه و آيت‌الله خامنه‌اي هم در سخنراني‌هاي سال ۱۳۸۹ به صورت جدّي به آن توجه دادند.
آن اندكي هم كه مي‌فهمند، دنبال تشكيلاتي دانشگاهي هستند. انگار حوزه را صرفاً آموزشي مي‌بينند. عمق نگاه‌شان، آن‌چنان كه ديدم، كوتاه است و مختصر. همه‌اش به تشكيلات داخلي حوزه فكر مي‌كنند. نه نگاه بين‌الملل دارند و نه نگاه ملّي. خدا به خير بياورد. چه بلايي سر ما خواهد آمد با اين كوته‌نظري‌ها. چرا دوستان ما فكر نمي‌كنند؟!
انگيزه‌ام از اين‌جا قوّت گرفت و بعد از اين‌كه يك تحليل مفصل از نهاد روحانيت تحت عنوان نهاد مرجعيت ارائه كردم، آمدم سراغ بررسي پيشينه تشكيلاتي روحانيت در دنيا. قوي‌ترين را كه نظام پاپاسي‌ست موضوع قرار دادم و هم درباره آن فيلم ديدم و هم مطالعه كردم. اين نمودار بخشي از گزارش آن مطالعات است.
اين نظام را اگر بخواهيم با كلمات و اصطلاحات خودمان توصيف كنيم، كشيش همان واعظ و مبلّغ است كه در عبادتگاه مستقر شده و مسئول هدايت مردم و انجام مناسك مذهبي‌ست. اسقف هم مجتهدي‌ست كه مطالعات ديني خود را تكميل كرده و سرآمد شده. اسقف اعظم از باب اين‌كه سابقه كار بيشتري دارد و در شهري بزرگ‌تر مستقر شده، مسئوليت نظارت بر ساير مجتهدين را دارد. كاردينال هم هر عضوي از تشكيلات است كه از سوي پاپ انتخاب شده براي كارهاي خاص تشكيلاتي. خود پاپ هم يك مجتهد است مانند سايرين كه فقط چون اسقف رم است، پس مسئوليت تمام تشكيلات را بر عهده دارد. اين تجربه را بايد آسيب‌شناسي كنيم تا در طراحي تشكيلات جديد روحانيت كمتر دچار آسيب شويم. تشكيلات پاپاسي را يك روحاني مسيحي طراحي كرده و بر آن اساس پياده‌سازي شده است. ما هم مي‌توانيم و اصلاً مجبوريم يك روز اين كار را انجام دهيم. اما نسبت ما با نظام اسلامي و حكومت ديني قطعاً مانند پاپاسي سكولار نمي‌تواند باشد!