وقتي خواصّ
خانه‌هايي فراتر از آنچه توان عموم مردم است مي‌خرند
بي‌خِرَدانند، فاقد عقلي سالم!
گفته شده شريح بن حارث
قاضى اميرالمؤمنين عليه السّلام بود
در زمان حكومت آن حضرت
خانه اى به مبلغ هشتاد دينار خريد [حدود چهل ميليون تومان امروز*]
خبر به آن جناب رسيد
وى را خواست و فرمود:
به من خبر رسيده خانه اى به هشتاد دينار خريده
و برايش سند نوشته
و بر آن گواهانى گرفته‌اى!
گفت: آرى چنين است اى امير مؤمنان
حضرت خشم آلود به او نگريست
سپس فرمود:
به زودى كسى به نزدت مي‌آيد [ملك الموت]
كه به سند خانه نظر نمى‌كند
و از گواه آن نمى‌پرسد
تا آنكه تو را از آن خانه بيرون مى‌كند
و تنها
تسليم خانه قبر مى‌نمايد
اى شريح
مواظب باش
كه اين خانه را از غير مال خود نخريده
يا قيمت آن را از غير مال حلال نداده باشى
كه در اين صورت
دچار خسارت دنيا و آخرت شده‌اى
آگاه باش، اگر زمان خريد خانه نزد من آمده بودى
براى تو سندى
مانند اين سند مي‌نوشتم
كه در خريد اين خانه
به يك درهم
چه رسد بالاتر از آن
رغبت نمى‌كردى
و آن سـند اين است:
اين خانه اى است كه
آن را بنده‌اى خوار
از مرده‌اى كه براى كوچ كردن به سراى ديگر از اين خانه بيرونش كرده‌اند
خريده است
از او
خانه‌اى از خانه‌هاى فريب
از جانب فانى‌شوندگان
و سرزمين اهل هلاكت
خريده
اين خانه را چهار حدّ است
حدّ اوّل
به آفات و بلاها
حدّ دوم
به مصائب
حد سوم
به هوس‌هاى تباهى‌آور
و حد چهارم
به شيطان گمراه‌كننده
و درِِ اين خانه
به همين حد چهارم باز مي‌شود
اين خريدارِ فريفته به آرزو
اين خانه را
از شخصى كه اجل او را به كوچ از دنيا برانگيخته
خريدارى كرده
به قيمتِ
بيرون شدن از عزّت قناعت
و ورود در پستى و ذلّت
و هر خسارتى كه بر اين خريدار در آنچه كه خريده وارد شود
برعهده ملك الموت است
همان خراب‌كننده بدن‌هاى پادشاهان
و گيرنده جان گردنكشان
و نابودكننده سلطنت فرعونيان
همچون شاهان ايران و روم
و يمن و حِمْيَر
و آنهايى كه ثروت بر ثروت افزودند
و آنان كه
ساختند و محكم كردند و زينت دادند و بياراستند و ذخيره نمودند
و به اعتقاد و گمان خود
نسبت به [آينده] اولاد توجه كردند
ملك الموت همگى را
به جايگاه بازپرسى و حساب
و محل مزد و جريمه
روانه كند
زمانى كه فرمان حق براى جدايى بين حق و باطل فرود آيد
«كه در آنجا تبهكاران خسارت كنند» (غافر:78)
بر اين سند گواهى دهد
عقلى كه
از اسارت هوا خارج شده
و از وابستگى‌هاى دنيا سالم مانده باشد!
(نامه سوم نهج‌البلاغه، ترجمه انصاريان)
* هر دينار آن روز معادل چهار و نيم گرم طلا در عصر حاضر است
كه هشتاد دينار مي‌شود 360 گرم طلا
كه با قيمت 114 هزار تومان
تقريباً چهل ميليون تومان است.
