مشغول مطالعات حقوقي
به قانون اساسي سوئيس رسيده
چشمم به اصل 59 كه افتاد
گرد شد و متعجب
متحيّر و شگفت‌زده
اصلاً حالم تغيير كرد يك لحظه
وقتي اين عبارت را در قانون اساسي فدرال سوئيس ديدم:
«توقيف به علّت بدهكاري مجاز نيست»

پس بدهكار را چه مي‌كنند؟!
اگر مالي دارد مصادره
آن هم مقيّد
مقيّد به «دارايي حاضر در محل سكونت» يعني ايالتي كه در آن زندگي مي‌كند:
«... در مقابلِ قاضيِ محل سكونت خود مورد بازجويي قرار مي‌گيرد؛ در نتيجه به موجب دادخواست خصوصي دارايي بدهكار جز در محل سكونت وي ضبط يا توقيف نمي‌شود» (بند يك از همان اصل)
ذكر چنين مطلبي در قانون اساسي...

ياد آيه معروفي از قرآن مي‌افتم:
«وَ إِنْ كانَ ذُو عُسْرَةٍ فَنَظِرَةٌ إِلى‌ مَيْسَرَةٍ وَ أَنْ تَصَدَّقُوا خَيْرٌ لَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ تَعْلَمُون‌» (بقره:280)
«و اگر [بدهكارتان‌] تنگدست باشد، پس تا [هنگام‌] گشايش، مهلتى [به او دهيد]؛ و [اگر به راستى قدرت پرداخت ندارد،] بخشيدن آن براى شما بهتر است - اگر بدانيد.» (ترجمه: فولادوند)

و توضيح آن در اين حديث:
«عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ يَحْيَى بْنِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْحَسَنِ بْنِ الْحَسَنِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: صَعِدَ رَسُولُ اللَّهِ ص الْمِنْبَر ذَاتَ يَوْمٍ فَحَمِدَ اللَّهَ وَ أَثْنَى عَلَيْهِ وَ صَلَّى عَلَى أَنْبِيَائِهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِمْ ثُمَّ قَالَ أَيُّهَا النَّاسُ لِيُبَلِّغِ الشَّاهِدُ مِنْكُمُ الْغَائِبَ أَلَا وَ مَنْ أَنْظَرَ مُعْسِراً كَانَ لَهُ عَلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فِي كُلِّ يَوْمٍ صَدَقَةٌ بِمِثْلِ مَالِهِ حَتَّى يَسْتَوْفِيَهُ ثُمَّ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع- وَ إِنْ كانَ ذُو عُسْرَةٍ فَنَظِرَةٌ إِلى‌ مَيْسَرَةٍ وَ أَنْ تَصَدَّقُوا خَيْرٌ لَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ تَعْلَمُونَ أَنَّهُ مُعْسِرٌ فَتَصَدَّقُوا عَلَيْهِ بِمَالِكُمْ فَهُوَ خَيْرٌ لَكُمْ.» (كافي، ج4، ص36 و من لايحضر، ج2، ص58)
«پيامبر «ص»: به روايت امام صادق «ع»: پيامبر «ص» روزى بر منبر بالا رفت و به حمد و ثناى خدا پرداخت و فرمود: «اى مردم! حاضران شما به غايبان خبر دهند كه: آگاه باشيد! هر كس وامدار تنگدستى را مهلت دهد، خداى متعال براى هر روزى كه به وامدار مهلت داده است، صدقه‌اى به اندازه تمام آن مال در حق او بنويسد، تا آن روز كه وام بتمامى پرداخته شود» (ترجمه: احمد آرام)

و اين حديث كه حاكميت را موظف مي‌داند بدهي را بپردازد:
«مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَيْنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سُلَيْمَانَ عَنْ رَجُلٍ مِنْ أَهْلِ الْجَزِيرَةِ يُكَنَّى أَبَا مُحَمَّدٍ قَالَ: سَأَلَ الرِّضَا ع رَجُلٌ وَ أَنَا أَسْمَعُ فَقَالَ لَهُ جُعِلْتُ فِدَاكَ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ يَقُولُ- وَ إِنْ كانَ ذُو عُسْرَةٍ فَنَظِرَةٌ إِلى‌ مَيْسَرَةٍ أَخْبِرْنِي عَنْ هَذِهِ النَّظِرَةِ الَّتِي ذَكَرَهَا اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ فِي كِتَابِهِ لَهَا حَدٌّ يُعْرَفُ إِذَا صَارَ هَذَا الْمُعْسِرُ إِلَيْهِ لَا بُدَّ لَهُ مِنْ أَن‌ يُنْتَظَرَ وَ قَدْ أَخَذَ مَالَ هَذَا الرَّجُلِ وَ أَنْفَقَهُ عَلَى عِيَالِهِ وَ لَيْسَ لَهُ غَلَّةٌ يُنْتَظَرُ إِدْرَاكُهَا وَ لَا دَيْنٌ يُنْتَظَرُ مَحِلُّهُ وَ لَا مَالٌ غَائِبٌ يُنْتَظَرُ قُدُومُهُ قَالَ نَعَمْ يُنْتَظَرُ بِقَدْرِ مَا يَنْتَهِي خَبَرُهُ إِلَى الْإِمَامِ فَيَقْضِي عَنْهُ مَا عَلَيْهِ مِنْ سَهْمِ الْغَارِمِينَ إِذَا كَانَ أَنْفَقَهُ فِي طَاعَةِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَإِنْ كَانَ قَدْ أَنْفَقَهُ فِي مَعْصِيَةِ اللَّهِ فَلَا شَيْ‌ءَ لَهُ عَلَى الْإِمَامِ قُلْتُ فَمَا لِهَذَا الرَّجُلِ الَّذِي ائتَمَنَهُ وَ هُوَ لَا يَعْلَمُ فِيمَا أَنْفَقَهُ فِي طَاعَةِ اللَّهِ أَمْ فِي مَعْصِيَتِهِ قَالَ يَسْعَى لَهُ فِي مَالِهِ فَيَرُدُّهُ عَلَيْهِ وَ هُوَ صَاغِر» (كافي، ج5، ص94 و تهذيب، ج6، ص185)
«محمّد بن سليمان مى‌گويد: كسى از (امام ابو الحسن علىّ بن موسى) الرّضا «ع» چيزى پرسيد و من مى‌شنيدم، گفت: فدايت شوم! خداى بزرگ مى‌فرمايد: «وَ إِنْ كانَ ذُو عُسْرَةٍ فَنَظِرَةٌ إِلى‌ مَيْسَرَةٍ اگر (بدهكار) گرفتار عسرت (سختى، تنگدستى) باشد، (طلبكار) بايد منتظر بماند تا عسرت او رفع شود»؛ اكنون به من بفرماييد كه اين منتظر ماندن (و مهلت دادنى) را كه خداى بزرگ در كتاب خود فرموده است، آيا اندازه‌اى دارد كه بايد تا آن اندازه به اين تنگدست مهلت داد و منتظر ماند، يعنى آدمى كه مال ديگرى را گرفته و خرج خانواده خود كرده است، و نه غلّه‌اى دارد كه‌ در انتظار رسيدن آن باشد و نه طلبى كه زمان پرداخت آن برسد، و نه مالى در دست مسافرى كه منتظر آمدن او باشد. امام «ع» فرمود: آرى، بايد آن قدر منتظر بماند تا خبر او به امام برسد، و دين او را از سهمى كه بدهكاران (در بيت المال) دارند بدهد، به شرط آنكه آن شخص مال را در راه معصيت مصرف نكرده باشد.» (ترجمه: احمد آرام)

ياد مرحوم سيدجمال‌الدين به خير كه مي‌گفت: «...»
مي‌ترسم بگويم
آن‌چه او مي‌گفت
سخت است و دشوار
تلقّي چنين مطلبي

و مسلمانان گرفتار زندان به دليل چك، سفته، قرض، وام، نزول و حتي مهريه...
خدايا...!

پ.ن.
قبول كه شايد در قوانين غيراساسي (قوانين موضوعه عادي) ساير كشورها نيز چنين مطلبي باشد
كه بنده بي‌اطلاعم
اما ذكر آن در قانون اساسي
واقعاً كه شگفت‌آور است.

پ.ن.
در قانون اساسي جمهوري اسلامي افغانستان چيزي شبيه به همين ديده مي‌شود:
ماده سي و دوم: مديون بودن شخص موجب سلب يا محدود شدن آزادى وى نمي‌شود. طرز و وسايل تحصيل دين توسط قانون تنظيم مي گردد.
و قانون اساسي جمهوري دموكراتيك كره نيز اصل عجيبي دارد:
اصل هفتم: كليه مأموران دولت خدمتگزار تمامي ملت بوده و در برابر ملت مسئول مي‌باشند. (ضرب‌المثل معروف عرب: رئيس‌القوم خادمهم)