گاهي بايد صبر كرد
چاره چيست
نمي‌شود برخورد
نمي‌شود مقاومت
نمي‌شود سرسختي
ملايمت لازم
حوصله تا خودش بفهمد

چندم دبستان بود
اصرار از معلم
مي‌دانستم گاهي بحث مشوّق‌هاي مالي در بين است

«بايد كتاب رياضي گاج بخريم»
- دختر گلم! نيازي نيست
همان‌قدر كه در كتاب هست كافيست
تمرين‌ها
همان را ياد بگير بس است
لازم نيست بيشتر تمرين كني كه
«نه بابا! معلم گفته، گفته هر جلسه بايد بياريم»
- مريم جان! اول سال است
هميشه همين
معلم‌ها يك چيزهايي مي‌گويند
بعد عمل نمي‌كنند
نمي‌توانند يعني
مهم نيست
توجه نكن
نيازي به گاج نيست عزيزم
رويه آموزش و پرورش اين است كه كتاب كافيست
«آخه همه بچه‌ها مي‌خرن! معلم گفته!»

ديدم نمي‌شود
ديدم اصرار بيجا دارد
رفتيم خيابان ارم
نزديك پاساژ قدس
خريدم
آن روزها 18 هزار تومان بود
يك كتاب كلفت در قطع A4
پر از تمرين‌هاي سخت رياضي

الكي نخريدم
كلي لابه‌لايش حرف زدم:
- مي‌خريم دخترم
ولي
امتحان مي‌كنيم تا ببينيم چه مي‌شود
من چيزي مي‌دانم كه تو نمي‌داني
گاهي بعضي شركت‌ها به بعضي افراد پول مي‌دهند
براي تبليغ
بعضي معلم‌ها دليلي براي تبليغ اين كتاب‌ها دارند
همه كه خوب نيستند گلم
مي‌خريم ولي خواهيم فهميد

دو سه صفحه بيشتر نشد
با مداد حل كرد
معلم هم توجهي نكرد
تا آخر سال
سراغش نرفت ديگر
گاج ماند كه ماند
به سيداحمد رسيد
سال بعدش
او هم حل نكرد
سيدمرتضي هم محلي به اين كتاب نگذاشت

سخت بود
سخت هست هميشه
تفهيم براي افرادي كه توان فهم مطلب را ندارند
اقتضا نمي‌كند
سن‌شان مثلاً
فهم‌شان شايد
تحصيل و مطالعه‌شان
صبوري بايد
تجربه كنند
ببينند
بفهمند با حوادث



حوادث باعث رشد ما هستند
وقتي با كلام نفهميم
فتنه و بلا لازم مي‌شود
رويدادها به ما ياد خواهند داد
شايد درد هم داشته باشد
ولي فهم جامعه را افزايش مي‌دهد‌
گاهي بي‌درد نمي‌شود، خب!

مريم هرگز ديگر كتاب كمك‌درسي مطالبه نكرد
تا همين امروز كه سال دهم است
با اين‌كه معلم‌هاي اين‌طوري هنوز هم پيدا مي‌شوند
كه شدند
ولي او آن‌قدر فهميده بود كه خودش به قضاوت برسد!

قال دَيّانُ الدّين‌ (ع): «بُؤْساً لَكُمْ، لَقَدْ ضَرَّكُمْ مَنْ غَرَّكُمْ. فَقِيلَ لَهُ مَنْ غَرَّهُمْ يَا أَمِيرَالْمُؤْمِنِينَ؟ فَقَالَ الشَّيْطَانُ الْمُضِلُّ وَ الْأَنْفُسُ الْأَمَّارَةُ بِالسُّوءِ؛ غَرَّتْهُمْ بِالْأَمَانِيِّ وَ فَسَحَتْ لَهُمْ بِالْمَعَاصِي وَ وَعَدَتْهُمُ الْإِظْهَارَ، فَاقْتَحَمَتْ بِهِمُ النَّارَ.» (نهج‌البلاغه، ح323)
امام عليه السلام روز جنگ نهروان هنگامى كه از كنار كشتگان خوارج مى گذشت فرمود: بدا به حال شما. به يقين كسى كه شما را فريب داد به شما ضرر زد. به امام عليه السلام عرض كردند: اى اميرمؤمنان! چه كسى آنها را فريب داد؟ امام عليه السلام فرمود: شيطان گمراه كننده و نفس اماره به سوء. آنها را به وسيله آرزوها فريفتند، راه گناه را بر آنان گشودند، نويد پيروزى به آنها دادند و آنان را به سرعت به جهنم فرستادند. (ترجمه مكارم)