«غير امام معصوم (ع)
حتي اگر انسان‌هاي خودساخته هم باشند
در معرض اين لغزش هستند
چون بالاخره
اين «سؤال» است كه به فكر من جهت مي‌دهد
وقتي من در انزوا هستم
و سؤالاتي كه از من مي‌شود محدود است
وقتي سؤالاتي كه از من مي‌شود در يك عرصه خاصي از زندگي‌ست
مثلاً پيوسته درباره عبادات از من سؤال مي‌شود
ناخواسته ذهن من دنبال فرمول‌سازي براي پاسخ دادن به اين سؤال‌هاست
و اين يك نحوه تفكري را رقم مي‌زند.
اين خيلي مهم است
ما انسان‌ها
وقتي مي‌خواهيم فكر كنيم
در واقع
همان‌طور كه يك توفان و يك باد در اثر خلأ و اختلاف فشار پديد مي‌آيد
جريان تفكر هم در اختلاف فشار درست مي‌شود
«سؤال» به فكر شما جهت مي‌دهد
وقتي از شما سؤالات «فردي» شود
خواه‌ناخواه شما در رابطه با مسائل فردي فكر مي‌كنيد
و اگر اين امر پيوسته ادامه پيدا كند
شما به اين امر عادت مي‌كنيد
خو مي‌گيريد با آن
و متناسب با آن هم اصول [فقه] مي‌نويسيد
اصول يعني قواعدي كه با استفاده از آن‌ها مي‌خواهيد جواب سؤالات را بيابيد
من متناسب با نيازهايم حركت مي‌كنم.
اين تحليلي‌ست كه شهيد صدر (ره) هم دارد
نظر شهيد صدر (ره) اين است كه علماي شيعه در عصر غيبت
توسط حكام جور منزوي شدند
يعني امكان نيافتند تا در رأس حاكميت قرار بگيرند
و حكومت كردن را تجربه كنند
اين مطلب دو تأثير داشته است:
يكي اين بود كه خود فقها نتوانستند در مقام فتوا مسائل كلان را ببينند
يك وقت شما از يك قلّه نگاه مي‌كنيد [و فتوا مي‌دهيد]
يك وقت از كوهپايه نگاه مي‌كنيد
اينها دو تاست
دو تا صحنه [متفاوت] مي‌بينيد
يعني منِ فقيه وقتي بخواهم به كتاب و سنّت رجوع كنم
با كدام دغدغه به سراغ كتاب و سنّت مي‌روم؟!
آيا با دغدغه پاسخ به سؤالات كلان جامعه كه از من شده، چون من در رأسم؟!
يا نه
به عنوان يك فقيهي كه در كوهپايه هستم
و دسترسي به آن نگاه كلان ندارم
و اكنون با دغدغه يك فرد مسلمان به كتاب و سنّت رجوع مي‌كنم؟!
اين يك نكته كليدي‌ست!»*
مطالب فوق را در راديو معارف شنيدم
جالب نيست؟
شما را ياد چه مي‌اندازد؟
مرا كه به ياد ديدگاه‌هاي استاد حسيني (ره) مي‌اندازد
وقتي جزوات اصول فقه ايشان را مي‌خواندم
بحث‌هايي كه حدود بيست سال پيش طرح مي‌كردند
و آن روز قابل تفاهم و پذيرش به نظر نمي‌رسيد!
و خوشحال شدم
از بابت اين‌كه امروز اساتيد و فضلاي حوزه...
از اين‌كه اولاً چنين دركي در ميان فضلا در حال شكل‌گيري‌ست
و ديگر اين‌كه
ثانياً
اين‌طور جرأت‌ها و شجاعت‌ها هنوز هست
كه مباحث حساس و مهمي را
مجال طرح مي‌بخشند!
دعا مي‌كنم خداوند عمر طولاني و بابركت به اين قشر از اساتيد استوار و راست‌قامت دهد
و آنان را براي اسلام و تشيّع حفظ فرمايد.
اميد كه فضاي گفتمان در تحوّل علم اصول فقه گسترده‌تر شود
و از اين دست بحث‌هاي آزادانديشانه
هر چه بيشتر...
إن‌شاءالله كه بزرگان حوزه خود در رأس اين تحوّل مهم قرار گيرند
و اصلاً پرچم‌داران تحوّل گردند!
* حجةالاسلام اكبرنژاد، راديو معارف، برنامه تاريخ فقاهت، 12 دي‌ماه 1394 (آرشيو)
نظرات
انجم: از اين اقاي اكبر نژاد دو جلد كتاب ديدم يكنفري برام آورد از قم ريشه و ساختار همون شيخ انصاري و كفايه است نگاه اينها در تحول با آنچه مرحوم حسيني ميگويند متفاوت است.دوشنبه ۱۹ مهر ۱۳۹۵ - ۱:۲۱ عصر
پاسخ: البته كه متفاوت است. اصلاً نمي‌شود كه متفاوت نباشد. استاد حسيني(ره) آن تسلّطي كه استاد اكبرنژاد بر فقه و اصول دارد را نداشتند. حقيقتاً نداشتند. استاد حسيني(ره) تنها با ريشه‌هاي فلسفي مي‌توانست كل اصول فقه موجود را يك‌باره نقد نمايد و كنار بگذارد، با حمله به مباني آن. اما ايشان با احاطه‌اي كه به كثرات علم اصول و نظريات تمامي فقهاي مشهور تاريخ شيعه دارد به صورت ريز به ريز تك‌تك ايرادات مباحث و انحرافات آن‌ها را نشان مي‌دهد و نقد مي‌كند. اين دقّت نظر اگر ضميمه شود به آن مباني فلسفي، اميد است كه اتفاق مباركي بيافتد. تا كنون 44 جلسه بحث تاريخ فقاهت ايشان از راديو معارف پخش شده است كه بنده تا اين لحظه 35 جلسه از آن‌ها را با دقت گوش كرده‌ام. از اين نشاني مي‌توانيد دسترسي داشته باشيد به فايل‌هاي صوتي اين برنامه: http://radiomaaref.ir/persian/modulespage.aspx?modulename=radiomaaref_VAprogram&id=860&PortalID=12 . بسيار دقيق و موشكافانه به تاريخ علم اصول پرداخته‌اند. اگر نظر بنده را جويا شويد، عرض مي‌كنم كه بي‌شك آينده متعلّق به اين جريان است و اگر مباني فلسفي و روشي استاد حسيني(ره) را كه اجمال دارند بتوانيم با اين بحث‌هاي مطروحه در كثرات پيوند بزنيم، ما هم در تحوّل حوزه نقش خواهيم داشت و اگر نتوانيم، اين جريان مسير خود را طي خواهد كرد و حالاحالاها انديشه استاد حسيني(ره) در عمق نوارها و جزوات مدفون خواهد ماند. اين جريان نيز در آينده نزديك يا موفق خواهد شد و حقانيت خود را اثبات خواهد كرد و يا دچار سكون شده، كار را به دست جريان ديگري در آينده دور خواهد سپرد. خلاصه عرض كنم؛ مباني نظري و فلسفي استاد حسيني(ره) كافي نيست و نمي‌تواند تحوّلي را در شرايط امروز حوزه عهده‌دار گردد، مگر اين‌كه بتواند خلأهاي خود را تكميل نمايد و اساتيد موجود عقبه كافي براي ورود به اين عرصه را ندارند. جريان تحوّل حوزه آن‌چنان به هم پيچيده كه نظام نيز از آن نااميد گشته و با تفكيك حركت خود از حوزه، سعي نموده خود را از آسيب‌هاي تحوّل‌نايافتگي آن در امان بدارد. خدا به داد طلبه‌ها برسد اگر پيش‌بيني‌هايي كه مي‌شود به تحقّق بيانجامد! بحث «نفوذ در حوزه» و طرح «حوزه انقلابي» را دست كم نگيريد. آسيب به نقطه‌هايي رسيده است كه آقا اين مطالب را طرح فرموده‌اند!
مجله پارسي نامه: كاربر گرامي، سلام
در تاريخ چهارشنبه 95 مهر 14 نوشته شما با عنوان كلان نگري در اصول فقه برگزيده شده و در جايگاه پيوندها در مجله پارسي نامه قرار گرفته است. دبير تحريريه ي اين انتخاب اسراء و دبير سرويس آن روشن تر از خورشيد بوده است. اميدواريم هميشه موفق باشيد.
چهارشنبه ۱۴ مهر ۱۳۹۵ - ۹:۳۸ صبحدر تاريخ چهارشنبه 95 مهر 14 نوشته شما با عنوان كلان نگري در اصول فقه برگزيده شده و در جايگاه پيوندها در مجله پارسي نامه قرار گرفته است. دبير تحريريه ي اين انتخاب اسراء و دبير سرويس آن روشن تر از خورشيد بوده است. اميدواريم هميشه موفق باشيد.
پاسخ: بسيار سپاسگزارم. در پناه حق.
