به نام خدا

در پارسي‌بلاگحل مشكل جبر و اختيار ۲

يكشنبه ۱۷ ارديبهشت ۱۳۹۱ - ۷:۳۳ عصر

شبهه جبر و اختيار مسأله كوچكي نيست
وقتي كتاب‌هاي بزرگان را مي‌بيني
آراء و نظرات‌شان حول اين موضوع را
چقدر خود را به در و ديوار زده‌اند
و چه بسيار خطاها در اين ميانه روي داده

اولين كتابي كه با عنوان «جبر و اختيار» خريدم
نوشته يكي از علماي معروف حوزه بود
فقط براي حل شبهه‌اي كه در ذهن داشتم
با خواندن كتاب به سرعت قانع شدم
استدلال ساده بود و تأثيرگذار:

هر پديده‌اي يا ذاتاً واجب است و يا ذاتاً ممكن
اگر ذاتاً ممكن باشد
نسبت به بود و نبود مساوي است
پس اگر موجود شود و تحقق يابد
لاجرم بايد چيزي بودن او را واجب كرده باشد
آن چيز را مي‌گوييم علّت
و آن پديده ممكن را كه اكنون وجوب بالغير (به واسطه ديگري) يافته مي‌گوييم معلول
و قانون اين است: «إن الشيء ما لم يجب لم يوجد»

تا اين‌جا اصل عليت ترسيم شد،
اما ادامه استدلال:

چهار علّت بايد اجتماع يابند تا يك معلول واحد محقق شود؛
علت فاعلي، علّت غايي، علّت صوري، علّت مادّي
اختيار داخل در علّت فاعلي است
از اين رو هر چند ساير علل موجود باشند
باز هم نبود اختيار مانع تحقق پديده است

بگذاريد بحث را اين‌گونه باز كنم:
فرض كنيد مي‌خواهيد به مشهد سفر كنيد
تمام مقدمات آماده است
بليط قطار و بار و بُنه و حتي ميل به رفتن هم داريد
اما «اختيار» جزئي از علت است
كه اگر تمام اجزاء علّت جمع نشوند
علّت تامّه نخواهد شد (علتي كه با بودنش معلول به وجود آيد)
پس فعل شما (رفتن به مشهد)
متوقّف است بر اين‌كه اختيار نماييد

خلاصه اين‌كه چون اختيار جزءالعلّة است
پس صدور فعل از ما انسان‌ها كه مختار هستيم
منوط به آن است

اين يعني هر چه محيط اثر بگذارد
باز هم آخر يك چيز براي ما باقي مي‌ماند
كه آن اختيار است!

با خواندن اين استدلال آرام شدم
دلم قرص شد و خيالم راحت
اما اين آرامش دوامي نيافت
زيرا فلسفه خواندم و اشكالاتي به اين استدلال در نظرم آمد
اشكال اين بود...

[اين بحث ادامه دارد]


مطلب بعدي: حل مشكل جبر و اختيار ۳ مطلب قبلي: حل مشكل جبر و اختيار ۱

نظرات

مهندس عليرضا افشار:
كاربر گرامي، سلام
در تاريخ يكشنبه 17 ارديبهشت 91 نوشته (حل مشكل جبر و اختيار 2) شما به فهرست نوشته هاي برگزيده در مجله پارسي نامه افزوده شده است. اميدواريم هميشه موفق باشيد.
يكشنبه ۱۷ ارديبهشت ۱۳۹۱ - ۱۰:۴۷ عصر
پاسخ: تشكر از نظر لطف شما. پايدار باشيد!
بازگشتنسخه محلّي از نوشته‌هاي وبلاگ شايد سخن حق سال نشر18نوشته‌هاي وبلاگ بر اساس سال برچسب‌ها35نوشته‌هاي وبلاگ بر اساس برچسب بيشترين نظر34نوشته‌هاي وبلاگ با بيشترين تعداد نظر مجموعه‌نوشته‌ها27پست‌هاي دنباله‌دار وبلاگ
صفحه اصليبازگشت به صفحه نخست سايت نوشته‌ها986طرح‌ها، برنامه‌ها و نوشته‌ها مكان‌ها75براي چه جاهايي نوشتم زمان‌ها30همه سال‌هايي كه نوشتم جستجودستيابي به نوشته‌ها از طريق جستجو وبلاگ1366با استفاده از سامانه پارسي‌بلاگ نماها2چند فيلم كوتاه از فعاليت‌ها آواها10تعدادي فايل صوتي براي شنيدن سايت‌ها23معرفي سايت‌هاي طراحي شده نرم‌افزارها36سورس نرم‌افزارهاي خودم معرفي6معرفي طراح سايت و آثار و سوابق كاري او فونت‌هاي فارسي60تعدادي قلم فارسي كه معمولاً در نوشته‌هايم استفاده شده است بايگاني وبلاگ1354نسخه محلّي از نوشته‌هاي وبلاگ خاندان موشّحبا استفاده از سامانه شجره‌ساز خاندان حضرت زادبا استفاده از سامانه شجره‌ساز فروشگاهدسترسی به غرفه محصولات فرهنگی
با اسكن باركد صفحه را باز كنيد
تماس پيامك ايميل ذخيره
®Movashah ©2018 - I.R.IRAN